Jak wybrać system grzewczy? Poradnik według HEATO™

Ogrzewanie jako zapewnienie sobie ciepła niezbędnego do życia znamy od setek tysięcy lat. Przez następne stulecia powstawały pierwsze systemy grzewcze. Już w starożytnym Rzymie stosowano centralne ogrzewanie w postaci ogrzewania podłogowego, zaś instalacje grzewcze, jakie znamy, czyli centralny zasobnik wody z rozprowadzeniem rurami, powstawały już w XVII wieku. Wraz z rozwojem techniki, materiałów, a także wynalezieniem prądu oraz elektroniki, zaczęto modernizować urządzenia grzewcze aż do postaci, jaką znamy dziś. Jaka jest to postać? Co znajdziemy na dzisiejszym rynku instalacji grzewczych? Jakie są zalety i wady poszczególnych rozwiązań?

System grzewczy w nowym oraz starszym domu

Decydując się na wymianę źródła ciepła w domu, należy wziąć pod uwagę obecną instalację grzewczą, jej właściwości i możliwości techniczne oraz warianty rozbudowy i modyfikacji. Koniecznością jest wyliczenie Ogólnego Zapotrzebowania Cieplnego, co pozwoli na dopasowanie mocy systemu grzewczego do budynku, aby nawet w największe mrozy źródło ciepła było zdolne ogrzać dom do wymaganej temperatury. Aby wykonać taką kalkulację, wystarczy skorzystać z jednego z dostępnych bezpłatnie internetowych kalkulatorów, gdzie po wprowadzeniu parametrów budynku i instalacji grzewczej otrzymujemy wartość niezbędnej mocy źródła ciepła.

W starszych domach najczęściej obecne są już grzejniki wraz z instalacją wysokotemperaturową, czyli o temperaturze zasilania 55°C. Wymaga to zastosowania źródła ciepła, które zapewni wymaganą do ogrzania budynku moc cieplną nawet przy najniższych temperaturach oraz będzie źródłem spełniającym wymogi źródła wysokotemperaturowego.

Nowoczesne domy są najczęściej wyposażone w instalację wodnego ogrzewania podłogowego o temperaturze zasilania 35°C. Pozwala to na pracę na niskiej temperaturze zasilania, co daje znaczące oszczędności w eksploatacji, gdyż czym wyższa jest temperatura zasilania układu, tym większe są straty energii w procesie przesyłu ciepła od jego źródła do miejsca odbioru.

Najkorzystniejsza jest sytuacja, w której nie mamy jeszcze w domu wylanej posadzki lub wymianę systemu grzewczego połączymy z remontem generalnym. Daje to pełny wachlarz możliwości wyboru rodzaju instalacji grzewczej i źródła ciepła, co wraz z jego profesjonalnym wykonaniem zaowocuje oszczędnością oraz pełnym zadowoleniem klienta.

Kryteria oceny źródeł ciepła

Bardzo często najważniejszym dla klienta czynnikiem skłaniającym do wyboru konkretnego rozwiązania jest cena paliwa potrzebnego do jego zasilenia. Warto jednak przeliczyć wszystkie koszty, które należy ponieść, decydując się na konkretny rodzaj ogrzewania. Można do nich zaliczyć również koszty zakupu kompletnego systemu, w tym jego amortyzację na przestrzeni lat użytkowania, serwisy gwarancyjne obowiązkowe dla utrzymania gwarancji producenta systemu grzewczego, serwisy pogwarancyjne, a także żywotność systemu grzewczego.

Nie należy jednak zapominać o wygodzie i komforcie użytkowania, bo kto nie chciałby systemu grzewczego, który nie wymaga praktycznie żadnych czynności serwisowych, a jednocześnie jest bardzo wydajny, oszczędny i po prostu opłaca się klientowi.

Czysta kotłownia, ekologia i brak dymu w powietrzu to kolejne z aspektów, które należy rozpatrzyć przy wyborze źródła ciepła. Wszystkie rozwiązania, w których nie następuje spalanie wewnątrz źródła ciepła, będą wolne od zanieczyszczeń, a także wymagać będą mniejszego nakładu pracy serwisowej oraz obsługi.

Zasadnym wydaje się również zwrócenie uwagi, iż przy niektórych rozwiązaniach grzewczych w ogóle nie musimy posiadać kotłowni, np. przy płaszczyznowym ogrzewaniu elektrycznym (folie, maty oraz przewody grzewcze). Zaoszczędzone miejsce możemy przeznaczyć np. na spiżarnię.

Rodzaje systemów grzewczych

Istnieje wiele podziałów poszczególnych rozwiązań, ale najbardziej ogólnym jest podział według paliwa, na jakie pracuje konkretne źródło ciepła oraz sposób jego działania. Wśród rozwiązań ogrzewania dla domu możemy zatem wyróżnić:

• ogrzewanie elektryczne:
  • pompy ciepła:
    • typu powietrze-woda (tzw. powietrzne)
    • typu solanka-woda (tzw. gruntowe)
    • typu powietrze-powietrze (klimatyzatory z funkcją ogrzewania)
  • ogrzewanie podczerwienią:
    • folie grzewcze
    • maty grzewcze
    • przewody grzewcze
    • promienniki podczerwieni
  • kotły elektryczne
• kotły olejowe
• kotły na paliwo stałe:
  • węglowe
  • na pellet
  • na drewno
• kotły gazowe
• ciepło systemowe (tzw. miejskie)

Charakterystyka poszczególnych rozwiązań

Powietrzna pompa ciepła jest obecnie najpopularniejszym spośród wybieranych przez klientów źródeł ciepła dla domu. Zapewnia wysoką wydajność i bezobsługowość. Ważnym parametrem jej pracy jest COP, czyli współczynnik ilości wyprodukowanej energii cieplnej do pobranej energii elektrycznej. Można przyjąć, iż dobrej jakości powietrzna pompa ciepła może pracować przez cały rok ze średnim parametrem COP=3,5, zatem dostarczając 1 kWh prądu otrzymamy 3,5 kWh ciepła. To aż 3,5 razy więcej niż ze standardowego kotła elektrycznego, którego COP jest równe 1,0. Zaletami powietrznej pompy ciepła są też łatwość montażu bez dużych modyfikacji domowej instalacji grzewczej. Jest kompatybilna z ogrzewaniem podłogowym, a także grzejnikami.

Gruntowa pompa ciepła jest rozwiązaniem najkorzystniejszym, biorąc pod uwagę zużycie energii. Średni współczynnik COP w roku może wynieść nawet 4,5. Urządzenie pobiera energię cieplną z jednego lub większej ilości odwiertów (czyli wymiennika pionowego) lub wymiennika poziomego rozłożonego na dużej powierzchni, lecz niewielkiej głębokości. Wadą takiego rozwiązania jest wysoka cena zakupu, której znaczną część stanowi odwiert ziemny.

Folie grzewcze instalowane są pod panelami podłogowymi oraz w sufitach. Podstawową różnicą w stosunku do standardowego systemu grzewczego opartego o zwykłe grzejniki jest to, że folie ogrzewają przedmioty i ludzi w pomieszczeniu, a dopiero później ogrzewane jest wtórnie powietrze. Pozwala to na wzrost temperatury odczuwalnej w pomieszczeniu, a co za tym idzie – oszczędności w eksploatacji sięgające nawet 30% względem zwykłego kotła elektrycznego.

Maty grzewcze to rozwiązanie działające w sposób analogiczny do folii grzewczych, z tą różnicą, że stosowane są pod płytki i zatapiane w warstwie kleju. Również mają niską bezwładność temperaturową, przez co szybko się nagrzewają i oddają ciepło. Pozwala to precyzyjnie kontrolować temperaturę pomieszczeń, co przekłada się na niższe koszty eksploatacji.

Przewody grzewcze zatapiane są w posadzce podczas jej zalewania. Koszty eksploatacji są porównywalne do folii i mat grzewczych. Niewątpliwą zaletą jest w ich przypadku całkowita odporność na uszkodzenia mechaniczne podczas wymiany podłogi w przyszłości oraz wiercenia w posadzce bez sprawdzania co jest pod spodem. Jest to zatem rozwiązanie najtrwalsze spośród wszystkich źródeł ciepła. Dom z przewodami grzewczymi w posadzce nagrzewa się trochę wolniej niż wyposażony w folie/maty grzewcze, lecz także wolniej się wychładza. Spowodowane jest to warstwą posadzki, która musi się najpierw nagrzać, aby sama oddawać ciepło.

Promienniki podczerwieni mają wygląd zbliżony do grzejników. Posiadają wszystkie zalety ogrzewania podczerwienią i działają w analogiczny sposób do folii, mat i przewodów grzewczych. Niektóre modele wyposażone są w nóżki, dzięki którymi możemy taki promiennik przestawiać w dowolny sposób.

Kotły elektryczne są sposobem na najprostszą modernizację kotłowni, aby stała się czysta i bezemisyjna. Montowane w miejsce starego pieca najczęściej w kilka godzin są świetnym rozwiązaniem dla oszczędnych, dobrze docieplonych domów. Eksploatacja jest droższa niż większości źródeł ciepła, ale w połączeniu z odpowiedną instalacją fotowoltaiczną możemy cieszyć się bezobsługowym, tanim w montażu i eksploatacji rozwiązaniem.

Kotły olejowe wymagają dużo miejsca w kotłowni, nie tylko na samo urządzenie, ale i na zbiornik oleju. W obecnych czasach jest to prawdopodobnie najdroższe źródło ciepła, jakie możemy zamontować w naszym domu. Jest to jednak rozwiązanie praktycznie bezobsługowe, czyste, lecz dalej emisyjne.

Kotły na paliwo stałe łączy jeden wspólny mianownik – spalanie. Wymagają obsługi, czyszczenia oraz dostarczania opału, a kotłownie na nich oparte są brudne, zapylone oraz zajmują dużo miejsca. Nie zapewnimy sobie również ograniczenia kosztów ich działania za pomocą instalacji fotowoltaicznej. W ostatnich czasach koszt ich eksploatacji wzrósł kilkukrotnie, przez co stały się jednymi z najmniej opłacalnych źródeł ciepła.

Kotły gazowe w praktyce wymagają podpisania umowy z dostawcą gazu i najczęściej zamontowania zbiornika na naszej posesji, a także comiesięcznych opłat za utrzymanie przyłącza. Koszty użytkowania są na średnim poziomie.

Ciepło systemowe dostępne jest na terenach miejskich, charakteryzuje się niską ceną montażu źródła, czyli wymiennika ciepła, który pobiera ciepło z sieci i przekazuje je do instalacji grzewczej w naszym domu. Niestety pomimo wygody jest to rozwiązanie, które okazuje się często zaskakująco drogie w eksploatacji, a klienci coraz śmielej likwidują swoje przyłącza na rzecz np. pomp ciepła.